یک قل دو قل؛ بازی نرم از جنس سنگ...

لازمه نشاط، شادابی و توجه به وحدت و همگرایی، توجه به ورزش‌های بومی، محلی و سنتی است. بازی‌های بومی و محلی در هر منطقه‌ای نقش مهمی در ایجاد نشاط ایفا می‌کند.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) - منطقه خراسان‌جنوبی، از دیرباز بازی‌های متنوعی در خراسان جنوبی مورد توجه اقشار گوناگون بوده است. این بازی‌ها به گونه‌ای طراحی شده که محدودیت سن و جنس دارد، اما امروزه با پیدایش بازی‌های کامپیوتری بیشتر این بازیها به فراموشی سپرده شده است.

اهداف کلی بازی یک قل دو قل، ایجاد حس تفکر و اندیشه و خیال، دقت در نگاه و حرکات موزون دستهاست. سرگرمی و درک کاربرد ریاضی در مسائل زندگی و اقتصادی نیز از هدف‌های جزئی بازی یک قل دو قل به شمار می‌رود برای این بازی معمولا دو نفر بازیکن نیاز است، اما گاهی این بازی توسط گروه‌های دو الی سه نفره نیز انجام می‌شود.

این بازی محدودیت سنی ندارد و ابزار لازم برای این بازی نیز پنج سنگ گرد و کمی بزرگتر از فندق است.

شرح بازی بدین صورت است که ابتدا با جفت و تک آمدن، اینگونه که یکی از بازیکنان سنگها را در مشت می‌گیرد تا دیگری بگوید زوج است یا فرد، شروع کننده‌ی بازی مشخص می‌شود. هر کدام مرتکب اشتباه شوند سوخته، دیگری بازی را شروع می‌کند و هر یک در نوبت خود از هر مقطع که مانده باشد، بازی را پی می‌گیرد این بازی چندین مرحله دارد و بازیکن با اجرای موفق هر مرحله، یک امتیاز کسب می‌کند و به مرحله دیگر راه پیدا می‌کند.

بازیکن در مرحله اول پنج سنگ را به گونه‌ای که جدا از هم بایستند روی زمین پخش می‌کند، یکی را برداشته و به بالا می‌اندازد، در فاصله‌ی پایین آمدن، یکی از سنگها را از روی زمین برداشته و با همان دست، سنگ بالا انداخته را که در حال سقوط است می‌گیرد و به همین نحو، همه‌ی آنها را بر می‌دارد.

در مرحله‌ی دوم پنج سنگ را به گونه‌ای که دو به دو قرار بگیرند، روی زمین پخش می‌کند، یکی را برداشته و به بالا انداخته و سنگها را دو تا، دو تا، از روی زمین درو می‌کند.

و در مرحله‌ی سوم مانند مراحل قبل و البته چهار سنگ روی زمین را در دو حرکت یک تایی و سه تایی، برمی‌دارد.

در مرحله‌ی چهارم نیز مانند مراحل قبلی، چهار سنگ روی زمین را یکجا و در یک حرکت برمی‌دارد.

در مرحله‌ی پنجم؛ بازیکن باز سنگها را پخش کرده، یکی را برداشته و بالا می‌اندازد و در فاصله‌ی بازگشت، یکی از سنگهای روی زمین را برداشته و سنگ هوا را می‌گیرد و با یک پرتاب دیگر، سنگی را که از روی زمین برداشته، با یکی دیگر از سنگها، عوض می‌کند و به همین طریق، مرحله را با تعویض تمامی سنگها، به پایان می‌برد.

در مرحله‌ی ششم، بازیکن با دست چپ، توسط انگشتان شست و میانی به صورتی که انگشت اشاره روی آن سوار شده باشد پُلی عریض، روی زمین می‌سازد. سنگ‌های پخش شده را به حریف اشاره می‌کند تا یکی را به عنوان قراول انتخاب کند. پس از آن، یکی را برداشته و به طرف بالا می‌اندازد و دوباره می‌گیرد و در این فاصله، سنگها را یکی یکی حداکثر با سه ضربه، به ضرب انگشت میانی که از انگشت شست به حالت فنری یا بشکن، رها می‌شود از زیر پل می‌گذراند. چون سنگ قراول، و آخرین گذرنده از زیر پل خواهد بود، بدیهی است حریف سنگی را به عنوان قراول، انتخاب خواهد کرد که سدّ معبر سایر سنگها باشد و مسلم است در اثر برخورد یکی از سنگهای قراول، بازیکن سوخته و نوبت بازی حریف خواهد شد.

در مرحله هفتم، بازیکن بعد از ریختن سنگها روی زمین، دست چپ را در یک طرف آنها به صورت عمودی بر زمین گذاشته و دیواری درست می‌کند. باز با دست راست یکی را بعد از برداشتن به طرف بالا انداخته و دوباره می‌گیرد و در این فاصله باید، یکی از سنگها را برداشته و به آن سوی دیوار بگذارد، این حرکت را برای تمامی سنگها، اجرا می‌کند.

مرحله‌ی هشتم؛ در این مرحله بازیکن همه سنگها را یکجا به طرف بالا می‌اندازد، در فاصله‌ی بازگشت آنها، فوراً دستها را از کناره به هم می‌چسباند و سنگها را با کف دو دست می‌گیرد، دوباره آنها را در همان حال با دو دست به طرف بالا می‌اندازد و در این فاصله دست‌ها را وارونه کرده و از ناحیه‌ی انگشت سبابه به هم می‌چسباند و آنها را با پشت دستهایش می‌گیرد و سپس عکس آن را انجام داده و باز سنگ‌های پرتابی را با کف دو دست می‌گیرد، افتادن حتی یک سنگ، موجب سوختن است و هر کدام این مرحله را گذرانده باشد، برنده‌ی بازی است. مرحله‌ی آخر، مرحله‌ی تنبیه است و دو بازیکن روبروی هم می‌نشینند(و یا اگر به صورت گروهی اجرا می‌شود، دو سر گروه). بازنده کف دستش را به زمین می‌چسباند و نفر برنده، سنگها را یکی یکی با اسامی تنبیه‌ها(مانند مشت، سیلی، نوازش، پیچش و برداشتن عسل از کندو) پشت دست او می‌چیند سپس او باید با یک حرکت همه‌ی سنگها را به طرف بالا بیندازد و با دست بگیرد، اگر توانست همه را بگیرد، تنبیهی متوجه او نیست، ولی براساس آنچه بر زمین انداخته باشد، تنبیه می‌شود. البته این بازی، بنابر ذوق و ابتکار بازیکنان ماهر، می‌تواند مراحل بسیاری داشته باشد.

مرحله‌ی نهم؛ شیرینی مخصوص به خود را دارد، مخصوصاً وقتی تنبیه و مجازات فرد بازنده، انجام عمل برداشتن عسل از کندو باشد(یعنی برداشتن سنگی از زیر دست فرد برنده)، تا خاتمه انجام کار، فرد برنده با ظرافت تمام ناخن خود را به حالت نیش زنبور بر دست او فشار می‌دهد و مانع این کار او می‌شود.

در نتیجه این اهداف آموزشی نیز دارد، به خصوص در رابطه با علم ریاضی آشنایی و درک مفهوم دسته‌بندی اعداد و مجموعه‌های پنج عضوی و جمع‌افزاری آنها که در دوران تحصیل مقطع پایه‌ی اول، مدتها طول می‌کشد تا این عناوین تدریس شود و این بازی قادر است همان‌ها را با چند دور تکرار بیاموزد.

منبع : ایسنا